3.127 đơn đăng ký đầu tư trị giá khoảng 2,12 tỷ EUR vẫn đang chờ xử lý theo Chương trình Nhà đầu tư Nhập cư Ireland (IIP), bị đình chỉ kể từ ngày 15 tháng 2 năm 2023.
Tổng thư ký Bộ Tư pháp – Bà Oonagh McPhillips, đã trích dẫn một loạt các đơn đăng ký trước khi chương trình đóng cửa trong một cuộc tranh luận với Ủy ban Tài khoản Công vào ngày 25/5/2023. Bà tiết lộ rằng chính phủ đã nhận được 1.316 đơn đăng ký vào năm 2022, gần gấp 3 lần so với 443 đơn đăng ký vào năm 2019 (năm kỷ lục trước đó) và gấp 5 lần so với năm trước. Khối lượng hồ sơ nộp đơn tăng cao vào nửa cuối năm 2022 và trong năm 2023 chính phủ nhận được 1.350 đơn đăng ký. Chỉ hơn 6 tháng vừa qua mà chương trình đã nhận được các hồ sơ đăng ký nhiều hơn các năm công lại.
Chính phủ Ireland hiện có lượng hồ sơ tồn đọng tương đương với 2/3 tổng số đơn đăng ký nhận được trong lịch sử của chương trình. Nói cách khác, số lượng đơn đang chờ xử lý gần gấp đôi so với các hồ sơ được phê duyệt.
Dựa trên số tiền đầu tư trung bình cho mỗi phê duyệt trước đây, 3.127 hồ sơ đang chờ xử lý, nếu tất cả đều được phê duyệt thì sẽ thu được khoảng 2,12 tỷ EUR cho Ireland.
McPhillips nhấn mạnh tính nhất quán của nguồn gốc người nộp đơn, chỉ ra rằng 94% tất cả các ứng viên được chấp thuận đều là người gốc Trung Quốc.
IIP Ireland chính thức đóng của vào 5h15 chiều ngày 15/2/2023 và được hỏi về việc có bao nhiêu trong số 1.350 đơn đăng ký đến trước thời hạn. Bà ấy không thể đưa ra câu trả lời rõ ràng nhưng giải thích rằng: “Khối lượng đơn đăng ký lớn có nghĩa là chúng tôi đã thực hiện một cái nhìn tổng quan toàn cầu, tạm thời về những gì có trên cổ phiếu nhưng vẫn phải đi vào chi tiết của các hồ sơ”. Và nhấn mạnh thêm: “Sẽ mất một vài tháng trước khi chúng tôi có được một bức tranh rõ ràng về chi tiết của các đơn xin IIP.”
Khi thứ trưởng Catherine Murphy hỏi có bao nhiêu người Nga đăng ký IIP đang được chờ xử lý? McPhillips nhanh chóng lưu ý rằng: “Không có đơn nào và trong suốt thời gian của chương trình, chúng tôi đã có rất ít đơn đăng ký của Nga. Trong đó, không có ai được hưởng lợi từ Nga”. Bà cũng nhấn mạnh rằng chương trình đã duy trì lệnh cấm đối với người Nga trong vài tháng qua.
Các biện pháp trừng phạt phức tạp hơn, môi trường thông báo quyết định đóng chương trình
Khi chính phủ đột ngột chấm dứt chương trình vào tháng 2, họ đã đưa ra những lời giải thích ít ỏi cho lý do của nó, chỉ gợi ý rằng những lo ngại về số lượng đơn đăng ký cao của người Trung Quốc, và sự không thích của EU đối với chương trình đều đóng một vai trò trong quyết định này. Tuy nhiên trong tuần này, Ủy ban Tài khoản Công tiếp tục truy vấn chính phủ về những gì dẫn đến quyết định của họ.
McPhillips chỉ ra rằng khối lượng đơn đăng ký tăng mạnh trở lên không thể quản lý được vào năm 2022 và sẽ mất một thời gian khá dài để làm việc với những hồ sơ lớn này và các đơn đăng ký tiếp tục gửi đến này. Đó cũng là lý do chính để đưa ra quyết định của chính phủ.
Bà cũng chỉ ra mối quan tâm chính sách chung về môi trường rủi ro và các lỗ hổng của chương trình, bà trích dẫn sự thay đổi trong “Môi trường rủi ro tổng thể của toàn cầu” do cuộc xung đột diễn ra ở Ukraine. Cuối cùng, bà cũng nêu ra việc đóng cửa bằng cách nhấn mạnh về Vương quốc Anh đã đưa ra quyết định tương tự vào năm trước, nơi người Nga chứ không phải người Trung Quốc ở Ireland, đã từng là một nhóm tham gia nổi bật.
McPhillips bác bỏ tuyên bố rằng Ủy ban châu Âu, OECD hoặc Hội đồng châu Âu là những người xúi giục chính đằng sau việc đóng cửa IIP. Bà nói rằng: “Không ai trong số các cơ quan quốc tế bên ngoài bày tỏ mối quan tâm cụ thể về kế hoạch của chúng tôi.”
Tuy nhiên, bà thừa nhận rằng EU đã ” bày tỏ lo ngại về các loại chương trình này nói chung và hiệu quả tổng thể của chúng”, nhưng điều đó không dẫn đến việc ra lệnh hoặc khuyến nghị cưỡng chế đóng cửa chương trình.
Phó thư ký của Bộ Tư pháp Dân sự, ông Doncha O’Sullivan, thừa nhận rằng các chương trình thị thực vàng làm việc dưới nhận thức “rủi ro rửa tiền, trốn tránh các lệnh trừng phạt, tài trợ khủng bố, sử dụng tiền không phù hợp và trốn thuế”, nhưng cho biết IIP Ireland có “một loạt các biện pháp để ngăn chặn điều này xảy ra”.
Tuy nhiên, Ông thừa nhận rằng làn sóng đơn đăng ký đột ngột đã làm cho việc xử lý chương trình gặp nhiều thử thách. Đặc biệt trong bối cảnh áp dụng các việc biện pháp trừng phạt ngày càng tăng cao đối với các công dân của nhiều quốc gia hơn.
Ông nhân xét “Khi số lượng đơn đăng ký tăng lên mức độ mà chúng tôi phải mở rộng quy mô năng lực của mình để ngăn chặn điều này xảy ra cũng tăng lên. Điều này diễn ra trong bối cảnh môi trường quốc tế rất xáo trộn, với nhiều biện pháp trừng phạt được áp dụng trên phạm vi quốc tế và mối lo ngại ngày càng tăng về điều này“.